بیماری دهان و دندان از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است، دهان آدمی همواره با محیط در ارتباط است بنابراین در معرض انواع میکروب‌های موجود در هوا قرار می‌گیرد با این که بزاق دهان قدرت از بین بردن باکتری‌ها را دارد ولی گاهی موفق نمی‌شود و این باعث ایجاد بیماری‌های میکروبی و ویروسی در دهان می‌شود.

بیماری‌های دهان می‌تواند به دلایلی مانند عدم رعایت بهداشت فردی، بیماری‌های مزمن، کمبود ویتامین‌ها و… ایجاد شود. برای پیشگیری از آسیب دیدن دهان و دندان خود باید به صورت روزانه و مرتب مسواک بزنیم و بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم.

در این مقاله به بررسی 17 مورد از بیماری های شایع دهان و دندان میپردازیم:

1.آفت دهان

آفت دهان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است، در آفت دهان یک زخم سفید رنگ ایجاد می‌شود که حاله‌ای قرمز رنگ از مخاط اطراف آن را فراگرفته است، این زخم ها به همراه درد شدید هستند و معمولا روی لثه‌ها، قسمت داخلی گونه‌ها، روی زبان و حتی گلو ایجاد می‌شوند.

علت آفت دهان هنوز شناخته نشده است و می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله استرس، اضطراب، ضعف سیستم ایمنی، کمبود ویتامین B12 و گاز گرفتن مخاط دهان ایجاد شود. این بیماری مسری نیست و درمان قطعی برای آن وجود ندارد ولی برای کاهش درد آن و تسریع بهبودی می‌توان از آب‌نمک و دهان‌شویه ها با مشورت پزشک استفاده کرد.

2.تب‌خال

تب‌خال یکی دیگر از شایع‌ترین بیماری‌های جهان است که به صورت یک یا چندتا تاول در سطح پوست لب و یا کناره‌های لب ها، دهان، لثه و زبان ایجاد میشود. تب‌خال یک بیماری ویروسی است و ویروس HSV عامل ایجاد آن است. این بیماری مسری است و در پی استفاده از قاشق و ظرف غذای مشترک، بوسه و… از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.

درحال حاضر تب‌خال در صورت خفیف بودن با کرم‌ها و پمادهای دارویی بدون نسخه قابل درمان است‌ ولی در صورت تشدید علائم و بروز دوباره باید به پزشک مربوطه مراجعه و درمان شود.

3.سرطان دهان

در پی جهش ژنتیکی سلول های دهان و به دنبال آن رشد زیاد و غیر قابل کنترل سلول های دهان، توده‌ای ایجاد می‌شود که آن را سرطان دهان می‌گویند، سرطان دهان، لب‌ها، زبان، لثه‌ها، گلو و به طور کلی همه‎‌‌ی قسمت‌های دهان را می‌تواند درگیر کند.

مصرف دخانیات حتی سیگار، داشتن سابقه‌ ژنتیکی سرطان، مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی، قرار گرفتن طولانی مدت در زیر نور آفتاب از علل ایجاد این بیماری هستند. درمان سرطان دهان با تشخیص پزشک انجام می‌شود که معمولا با جراحی درمان می‌شود.

4. برفک دهانی

برفک دهان به صورت سفیدی روی زبان یا قسمت‌های دیگر دهان مشاهده می‌شود عامل آن از بین رفتن باکتری ها مفید دهان و در نتیجه رشد زیاد قارچ های موجود در دهان است، این قارچ ها به شکل برفک مشاهده می‌شوند. دلیل ابتلا به این بیماری می‌تواند بیماری هان مزمن مثل دیابت و یا مصرف زیاد و خود سرانه ی آنتی‌بیوتیک باشد. درمان برفک با استفاده از دهان شویه مانند نیستاتین ممکن است که یک نوع محلول ضد قارچی است.

5.خالکوبی (آمالگام)

آمالگام یک ضایعه به رنگ خاکستری، آبی یا سیاه است، این ضایعه ممکن است در اثر مراقبت‌های بهداشتی و در پی ورود ماده‌ ی آمالگام به زیر مخاط به وجود بیاید. آمالگام ممکن است با ملانوما اشتباه گرفته‌شود درحالی که که خوش‌خیم و بی‌ضرر است.

برای تشخیص آمالگام باید به کلنیک دندان پزشکی مراجعه شود، برای این ضایعه درمان نیاز نیست مگر اینکه به قصد زیبایی درمان شود که در این صورت یک جراحی سطحی انجام می‌شود.

6.دندان قروچه

دندان قروچه ساییدگی دندان و تا حدودی فشرده شدن فک را می‌گویند. تیز بودن نوک دندان‌ها یکی از علاِم آن است. تاکنون دلیل مشخصی برای دندان قروچه پیدا نشده‌است و می‌تواند به دلایلی مثل استرس زیاد، مصرف دخانیات و مصرف بعضی از داروها ایجاد شود. دندان قروچه معمولا در خواب اتفاق می‌افتد که به این معنا است که فرد اطلاعی از آن ندارد.

7.سوختگی با آسپرین

یکی از شایع‌ترین بیماری های جهان سوختگی با آسپرین است

آسپرین قرصی است که برای موارد مختلفی از آن استفاده می‌شود یکی از موارد مصرف آن برای کاهش درد است. دندان درد یک مشکل شایع است، بعضی افراد برای کاهش درد دندان آسپرین را بر روی دندان قرار می‌دهند که در این صورت آن قسمت از مخاط دهان که با آسپرین در تماس است دچار سوختگی می‌شود زیرا آسپرین دارای ماهیت اسیدی است. توصیه می‌شود در صورت مصرف آسپرین، قرص بلعیده شود تا از سوختگی احتمالی جلوگیری شود.

8.ژنژیویت

ژنژیویت یا التهاب لثه یکی دیگر از شایع ترین بیماری های جهان است که همه‌ی افراد در هر سنی مبتلا شوند. در این بیماری در اثر تجمع باکتری ها در لثه، نقاط مرزی لثه‌ها‌ با دندان‌ها دچار التهاب می‌شوند که با قرمزی‌، درد و تورم و تغییر رنگ همراه است و گاهی باعث خونریزی لثه نیز می‌شود. ژنژیویت خفیف با رعایت بهداشت دهان و دندان قابل درمان است اما در صورت تشدید مراجعه به دندان‌پزشک الزامی است.

9.سیاه شدن لثه‌ها

سیاه شدن لثه‌ها ممکن است با آمالگام اشتباه گرفته شود، ولی سیاه شدن لثه‌2ها یا وجود لکه‌های سیاه روی لثه ممکن است نشان دهنده ی ملانوما یا سرطان‌های مربوط به دهان باشد. ملانوما در اثر مصرف دخانیات و کشیدن سیگار، مشروبات الکلی و ژن جهش یافته ایجاد شود. در صورت وجود لکه‌های سیاه بر روی لثه باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود و بعد از تشخیص در صورت نیاز درمان شود.

10.خرد شدن دندان

گاهی مشاهده می‌شود که دندان‌هایی که کاملا سالم به نظر می‌رسند ‌به صورت کاملا ناگهانی و با ضربه کوچک می‌شکنند، وقتی به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنیم و علت آن را جویا می‌شویم متوجه خواهیم شد که این شکستگی بی‌دلیل نیست و دلیل آن پوسیدگی و از بین رفتن عاج و پالت دندان است که در واقع این عاج ستونی برای نگه‌داری مینای دندان است و وقتی پوسیده شود و از بین برود مینای دندان بسیار شکننده می‌شود و در اثر فشار بسیار کم نیز شکسته می‌شود. به گزارش خبرگزاری موج نیوز یکی از روش هایی که می توان دندان های از دست رفته را جایگزین کرد ایمپلنت می باشد که در برخی مراکز درمانی همچون کلینیک تخصصی دندانپزشکی شیان ایمپلنت دندان بصورت اقساطی نیز ارائه می گردد.

11. حساسیت دندان

حساست دندان‌ها دلایل مختلفی دارد که شایع‌ترین آن از بین رفتن مینای دندان است، اگر قسمتی از مینای دندان پوسیده شود یا خرد شود اعصاب دندان‌ها در معرض محیط قرار می‌گیرند، اعصاب بسیار حساس هستند و اگر کوچک‌ترین برخورد با مواد غذایی یا هر چیزی داشته‌باشد به شدت دردناک می‎‌شود.

برای درمان این مشکل معمولا دندان‌پزشک با ماده‌ی پر کننده‌ی دندان روی آن را می‌پوشاند تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود و گاهی نیز طبق شرایط و نیاز بیمار دندان را عصب‌کشی میکند و سپس پر می‌کند.

12.دندان عقل نهفته

در برخی از افراد دندان عقل نهفته است و هنگام رویش دندان بسیار دردناک است در این افراد باید دندان عقل کشیده شود. از علاِم دندان عقل نهفته می‎‌توان به بوی بد دهان، درد سینوس ها، درد گوش،سر و گلو اشاره کرد. در صورت عدم درمان دندان عقل نهفته احتمال این وجود دارد که کیست‌هایی پر از مایع در دهان ایجاد شود که به مرور زمان به اعصاب و ریشه‌ی دندان و فک آسیب می‌زند. به گزارش موج نیوز کلینیک دندانپزشکی شیان واقع در شرق تهران یکی از بهترین درمانگاه های برجسته برای جراحی دندان عقل نهفته همراه با پزشکانی همچون دکتر حمید زارعی و دکتر فریناز عسکرپور می باشد.

13.لوکوپلاکیا

در اثر تحریکات خارجی بر روی زبان یا دهان لکه‌های سفید و پلاک مانندی ایجاد می‌شود. تحریکات خارجی می‌توانند دندان مصنوعی، کشیدن سیگار و زبری دندان ها باشد. دندان‌پزشک در مراجه‌ی اول قادر به تشخیص این پلاک‌ها است. لوکوپلاکیا می‌تواند پیش‌بیماری سرطان دهان باشد بنابراین در صورت بروز علائمی مانند آن باید به دقت توسط پزشک معالج بررسی و درمان شود.

14.زبان سیاه مودار

زبان سیاه مودار زمانی ایجاد می‎‌شود که یاخته‌های مرده‌ی پرزهای زبان از بین نمی‌روند و پرزهای کوتاه و گرد زبان بلند می‌شوند و باکتری های موجود در دهان را به دام می‌اندازند و زبان به رنگ سیاه و مودار به نظر می رسد. مصرف زیاد سیگار و دخانیات، و مصرف زیاد قهوه و چای، تنباکو و… باعث بروز این حالت می‌‎شود. درمان این بیماری با رعایت بهداشت دهان، مسواک زدن و استفاده از زبان‌خراش ممکن است.

15.لیکن پلان

لیکن پلان بیماری است که به ندرت افراد به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری به شکل لکه‌های سفید و تور مانند و و برجستگی‌های براق قرمز بر روی زبان و گونه‌ها ایجاد می‌شوند دلیل این بیماری تا کنون شناخته نشده‌است.

لیکن پلان می‌تواند به سه شکل خفیف‌ و بدون درد، همراه با درد و مزمن مشاهده شود. شکل خفیف آن نیاز به درمان ندارد ولی درصورتی که همراه درد باشد با استفاده از دارو قابل درمان است و اگر بیماری به شکل مزمن ظاهر شود به احتمال زیاد تشدید یافته و خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش می‌دهد.

16.پاپیلیت زبانی

گاهی در روی زبان برجستگی های کوچکی ایجاد می‌شود که آن را پاپیلیت زبانی یا التهاب زبان می‌نامند. پاپیلیت زبانی یک بیماری شایع در جهان است. التهاب زبان دلیل خاصی را نمی‌خواهد و می‌تواند به دلیلی مثل ضریه‌ کوچک به زبان مثل گاز گرفتن یا واکنش به یک غذا ایجاد شود. پاپیلیت زبانی بی‌ضرر و گذرا است و نیازی به درمان ندارد و پس از گذشت مدت زمانی کوتاه برجستگی‌ها از بین می‌روند.

17.زبان جغرافیایی

در بعضی جاهای زبان پرزهای روی زبان از بین رفته و حالتی شبیه فرورفتگی بر روی زبان دیده میشود و در جاهایی که پرزها هستند شبیه برآمدگی دیده می‌شوند از این رو این بیماری را زبان جغرافیایی می‌گویند چون شبیه نقشه‌ی جغرافیا است. شکل‌های زبان جغرافیایی در عرض چند دقیقه می‌تواند تغییر شکل دهند. این بیماری بی‌ضرر است و نیازی به درمان ندارد و پس از مدتی از بین می‌رود ولی در صورت وجود درد می‌توان از مسکن‌های بدون نسخه برای کاهش درد استفاده کرد.

سخن آخر

بسیاری از بیماری های دهان از کمبود بهداشت می‌آیند بنابراین باید بهداشت دهانی را به خوبی رعایت کنیم و روزانه به صورت مرتب مسواک بزنیم. درصورت دیدن یک چیز غیرطبیعی در دهان سریعا به پزشک مراجعه کنیم تا از بروز بیماری های شدیدتر جلوگیری کنیم چرا که درمان یک بیماری در مراحل اولیه آسان‌تر است.

با رعایت بهداشت و انجام اقدامات پیش‌گیرانه موثر می‌توان از شایع ترین بیماری های جهان نیز جان سالم به دربرد.