پیامبر اکرم (ص) اولین واقف در اسلام بود

غلامعباس مولوی در خصوص اهمیت وقف در زندگی افراد، اظهار کرد: وقف در لغت به معنای توقف و حبس و در اصطلاح اسلامی نیز به معنی حبس مال و جاری کردن ثمره آن مال جهت استفاده عموم مردم بدون دریافت عوض در قبال آن است، واژه‌ وقف در قرآن کریم وجود ندارد، اما مصادیق آن در قرآن مانند صدقه، خیر، انفاق و احسان قابل مشاهده بوده و همچنین خداوند در قرآن می‌فرمایند ” به سمت خیرات از یکدیگر سبقت بگیرید” که یکی از بهترین انواع خیرات وقف است.

مدیر حوزه علمیه سفیران موعود شهرکرد افزود: پیش از اسلام نیز وقف وجود داشت و در بین پیروان ادیان الهی قبل از اسلام نیز وقف کردن متداول بود، اسلام نیز موضوع وقف را تایید کرد و توسط پیامبر اسلام، ائمه و حضرت زهرا (س) موضوع وقف نهادینه شد.

وی با اشاره به روایت پیامبر اکرم(ص) که می‌فرمایند ” زمانی که فردی از دنیا می‌رود باب عمل بسته می‌شود مگر سه عمل که اولین آن‌ها صدقات جارییه است، ادامه داد: همچنین علمی که مردم از آن استفاده می‌کنند، فرزند صالحی که برای پدر و مادر خود دعا و طلب مغفرت و آمرزش می‌کند و وقف نیز یک صدقه جاریه محسوب می‌شود، کلمه جاریه یعنی جریان و جاری کردن ثمره وقف برای استفاده عموم مردم که این جاری بودن پس از فوت واقف نیز وجود دارد و برای او ثواب ثبت می‌شود.

مولوی عنوان کرد: بنابراین اسلام با سفارش به وقف و اهمیت دادن به این موضوع چند نکته را دنبال می‌کند، اولین موضوع این است که در اسلام وقف به‌عنوان یک برنامه متعالی و انسانی به شمار می‌آید، همچنین اسلام باتوجه به وقف درصدد زنده نگه داشتن عواطف بشردوستی است و با این کار روح و اخلاق مردم را تزکیه و به سمت خوبی‌ها سوق می‌دهد.

مدیر حوزه علمیه سفیران موعود شهرکرد تصریح کرد: اولین واقف در اسلام پیامبر اکرم (ص) بوده در تاریخ نیز بیان شده است که پیامبر زمینی را وقف کرد و منافع آن را برای ابن‌السبیل که به معنای در راه ماندگان است، به‌عنوان صدقه قرار داد، همچنین در روایتی بیان شده است یک دانشمند یهودی که به اسلام ایمان آورد و در جنگ احد به شهادت رسید قبل از شهادت به پیامبر اکرم (ص) وصیت کرد که در صورت شهادت تمامی اموال او در اختیار رسول خدا باشد که این اموال شامل باغ‌های او توسط پیامبر اکرم (ص) وقف شد.

وی اضافه کرد: امام علی (ع) نیز وقف‌های بسیاری داشتند، مانند چاه‌هایی که توسط ایشان برای حجاج وقف شد و یا باغ‌های حضرت زهرا (س) که وقف شدند، سایر ائمه نیز وقف‌های بسیاری داشتند بنابراین وقف در دین اسلام نهادینه شد و بزرگان دینی نیز در این زمینه پیش‌قدم بودند.

مولوی یادآور شد: موقوفات و صدقات جاریه دارای آثار متعدد دنیوی و اخروی است، اوقاف آثار معنوی و تربیتی بسیاری دارند، برای مثال تزکیه نفس که در آیات قرآن بیان می‌شود از آثار آن است، فردی که تزکیه نفس می‌کند، رستگار می‌شود، دومین اثر احساس مسئولیت در برابر سایر افراد بوده، حوزه مسئولیت اجتماعی یکی از زمینه‌های بسیار مهم در دین اسلام است، زیرا اسلام یک دین تک‌بعدی نیست که تنها برای مسائل فردی و یا خانوادگی ارزش قائل باشد، بلکه اهمیت بالای حوزه مسئولیت‌های اجتماعی باتوجه به روایات نمایان می‌شود.

مدیر حوزه علمیه سفیران موعود شهرکرد با اشاره به این سخن پیامبر اکرم (ص)  “کسی که روز خود را آغاز کند در حالیکه به امور سایر مسلمانان اهتمامی ندارد، مسلمان نیست” بیان کرد: بنابراین مصالح جمعی در اسلام به شدت مورد تاکید واقع شده، نکته سوم در وقف مساوات که یکی از اهداف عالی اسلام است و همچنین تقویت روحیه برادری محسوب می‌شود، در نظام اسلامی در هنگام توزیع چیزی مساوات و برادری اهمیت بالایی دارد، همچنین در این نظام افراد باید به‌صورت عادلانه و با مساوات از حقوق مدنی، اجتماعی و بیت‌المال بهره ببرند و موضوع وقف منجر به تقویت روحیه عادلانه و مساوات می‌شود.

وی گفت: چهارمین اثر توجه به موضوع وقف مربوط به موضوعات اقتصادی است، اموال انسان از امانت بوده و زمانی‌که فرد در قید حیات باشد، تنها راهی که اسلام برای حفظ ملکیت مال پس از مرگ و ابدی کردن آن‌ها قرار داده صدقات جاریه است و تا زمانی که موقوفه موجود است مانند این است که فرد بر این مال مالکیت دارد برای مثال مشاهده می‌شود، افرادی مسجد بنا می‌کنند و نام خود را بر آن حک می‌کنند که این موضوع اشکال و ایرادی هم ندارد و تا زمانی که در این مسجد نماز خوانده می‌شود، برای شخص ثواب و پاداش دارد.

مولوی افزود: یکی دیگر از آثار اقتصادی وقف کمک در رفع فقر و فاصله طبقاتی موجود در جامعه است، زیرا معمولا واقفان افراد نیازمند و ضعیف جامعه را در نظر دارند و باعث رفع فقر و گره‌گشایی از زندگی این افراد می‌شوند، همچنین با وقف تعدیل ثروت و توازن اجتماعی در جامعه برقرار می‌شود و تمامی افراد هم‌سطح یکدیگر می‌شوند و در نهایت عدالت اجتماعی که زیربنای نظام اسلامی است مهیا می‌شود، همکاری در جامعه و ایجاد حس تعاون و همکاری نیز آخرین اثر اقتصادی وقف به شمار می‌آید،  یعنی زماین که فردی مالی را برای ساخت مسجد پرداخت می‌کند سایر افراد نیز به دلیل خیرخواهانه بودن این عمل برای کمک در ساخت بنا داوطلب می‌شوند.

مدیر حوزه علمیه سفیران موعود شهرکرد خاطرنشان کرد: وقف در زمینه اجتماعی نیز آثار بسیاری دارد، برای مثال افزایش سطح اشتغال و کارآفرینی در جامعه، گسترش علم، دانش و فناوری در جامعه با ساخت مدرسه، دانشگاه، حوزه علمیه و…، رشد تولید ملی، افزایش درآمد سرانه در منطقه موقوفه به نفع عموم مردم، تامین بهداشت و درمان با ساخت بیمارستان و سایر مراکز درمانی همچنین وقف در برخی مواقع موجب تالیف قلوب بین مردم و مسلمانان می‌شود، آخرین مورد از تاثیرات وقف نیز در زمینه فرهنگ‌سازی و ایجاد فرهنگ والای انسانی و الهی در بین مردم است.

منبع: ايسنا